Anafilaksja to ciężka, natychmiastowa (rozwijająca się w ciągu od kilku do kilkunastu minut) reakcja alergiczna, która stanowi zagrożenie życia chorego.

1. Przyczyny:

Do najczęstszych przyczyn anafilaksji należy pokarm (np. mleko, jajko, orzechy arachidowe, soja i inne), leki i użądlenie przez owady błonkoskrzydłe. Obraz anafilaksji może wystąpić po wysiłku fizycznym (np. zajęcia wychowania fizycznego).

2. Objawy:

Gwałtowne pojawienie się po posiłku, podaniu leku, użądleniu, wysiłku fizycznym, co najmniej dwóch z poniższych objawów:

1) zaczerwienienie skóry lub pokrzywka;

2) silny świąd dłoni, stóp i całego ciała;

3) napad kaszlu;

4) obrzęk w gardle;

5) obrzęk języka;

6) duszność;

7) świszczący oddech;

8) brak kontaktu;

9) utrata świadomości.

3. Postępowanie:

1) wezwij zespół ratownictwa medycznego (nr alarmowy 112 lub 999) oraz powiadom rodzica ucznia – jeżeli możesz poproś o to inną osobę; w przypadku potrzeby, poproś dyspozytora ratownictwa medycznego o wskazówki, jak pomóc uczniowi;

2) w przypadku pojawienia się co najmniej 2 objawów, w miarę dostępności podaj autowstrzykiwacz lub ampułkostrzykawkę z adrenaliną (samodzielne podanie przez ucznia, pielęgniarkę środowiska nauczania i wychowania albo higienistkę szkolną lub nauczyciela po odpowiednim przeszkoleniu), w przednioboczną powierzchnię uda w 1/3 jego górnej części, w następujący sposób:

a) adrenalina we wstrzykiwaczu

– chwyć wstrzykiwacz tak, aby dłoń była zaciśnięta w pięść wokół wstrzykiwacza, a pomarańczowa końcówka była skierowana w dół,

– drugą ręką zdejmij niebieskie zabezpieczenie znajdujące się po przeciwnej stronie,

– trzymaj pomarańczową końcówkę ok. 10 cm od uda i przez ubranie przyciśnij mocno autowstrzywkiwacz do uda aż usłyszysz „klik” rozpoczęcia podawania leku,

– przytrzymaj ok. 10 sekund,

b) adrenalina w ampułkostrzykawce:

– zdejmij nasadkę igły, nie zdejmuj blokady na tłoku,

– wbij igłę w udo, nie podawaj przez ubranie, – naciśnij tłok aż poczujesz opór,

– przytrzymaj przez kilka sekund,

– wyjmij igłę;

3) pozwól uczniowi przyjąć dowolną pozycję ciała;

4) uważnie obserwuj ucznia i nie pozostawiaj jego bez opieki osoby dorosłej;

5) po podaniu adrenaliny sprawdź, czy uczeń posiada przy sobie inne leki przepisane przez lekarza do podania w przypadku wstrząsu anafilaktycznego; podaj zgodnie z zaleceniem, jeżeli jest to możliwe (uwaga, w przypadku utraty przytomności nie podawać leków w postaci doustnej);

6) w przypadku braku reakcji na podaną adrenalinę należy podać drugą i trzecią dawkę adrenaliny domięśniowo w odstępach 5–15 minutowych.